Στην ιστορία του μηχανοκίνητου αθλητισμού έχουν υπάρξει αρκετές θλιβερές μέρες, όμως καμία δεν μπορεί να φτάσει εκείνη της 11ης Ιουνίου του 1955. Εκείνη την ημέρα δόθηκε η εκκίνηση για ην 23η διοργάνωση των 24 ωρών του Le Mans, ίσως του πιο σκληρού αγώνα αντοχής, ο οποίος διοργανώνεται μέχρι σήμερα, όμως τίποτα δεν προμήνυε τι επρόκειτο να συμβεί.
Ο αγώνας ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής από τότε και σε αυτόν συγκεντρωνόταν η αφρόκρεμα του μηχανοκίνητου αθλητισμού.
Πριν τον αγώνα
Πριν τον αγώνα του 1955 υπήρχε ένταση καθώς τρεις ομάδες είχαν πολύ ισχυρές συμμετοχές, οι Ferrari, Jaguar και Mercedes – Benz. Μάλιστα, αυτές ήταν που είχαν κατακτήσει τις νίκες και τις προηγούμενες χρονιές. Η Jaguar το 1951 και το 1953, η Mercedes – Benz το 1952 και η Ferrari το 1954. Έτσι, αναμενόταν ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ τους θα ήταν πολύ έντονος.
Όσον αφορά τη Mercedes – Benz, είχε πάει στον αγώνα με σκοπό να κυριαρχήσει. Οι Γερμανοί είχαν παρουσιάσει εκείνη τη χρονιά το νέο τους “όπλο”, την 300 SLR, με την οποία νωρίτερα μέσα στο 1955 ο Stirling Moss είχε κατακτήσει τη νίκη στον αγώνα Mille Miglia. Σε θεωρητικό επίπεδο η 300 SLR ήταν ανώτερη της Jaguar D-Type σχεδόν σε όλους τους τομείς.
Οι λεπτομέρειες που είχαν τη μεγαλύτερη σημασία
Ωστόσο, υπήρχε ένας που οι Βρετανοί είχαν το πάνω χέρι και αυτό ήταν το φρενάρισμα. Στη Jaguar είχαν εγκαταλείψει τα ταμπούρα και πλέον έβαζαν δίσκους. Αντίθετα, οι Γερμανοί φρέναραν ακόμα με ταμπούρα. Προκειμένου να βελτιώσουν κάπως το φρενάρισμα, οι μηχανικοί της Mercedes είχαν εξοπλίσει το αυτοκίνητο με ένα αερόφρενο. Δηλαδή μία μεγάλη επιφάνεια πίσω από τον οδηγό, η οποία μπορούσε να ανυψωθεί ώστε να αυξηθεί η αεροδυναμική αντίσταση, άρα να μειωθεί η απόσταση που χρειαζόταν για να μειωθεί η ταχύτητα.
Οι ανύπαρκτες προδιαγραφές ασφαλείας
Ένα χαρακτηριστικό το οποίο ήταν κοινό σε όλες τις πίστες του κόσμου εκείνη την εποχή ήταν η έλλειψη μέτρων ασφαλείας.. Συγκεκριμένα, η πίστα του Le Mans είχε μείνει σχεδόν απαράλλαχτη από το 1923, όταν διοργανώθηκε ο 24ωρος αγώνας για πρώτη φορά. To 1923, όμως, η τελική ταχύτητα των αυτοκινήτων που αγωνίζονταν οριακά ξεπερνούσε τα 100 χλμ./ώρα, οπότε η αρχική διαμόρφωση δε δημιουργούσε προβλήματα.
Επίσημο: Η Porsche επιστρέφει στον 24ωρο αγώνα Le Mans
Ωστόσο, αυτό δεν ίσχυε το 1955. Πλέον η τελική ταχύτητα είχε ξεπεράσει τα 270 χλμ./ώρα, αλλά οι αλλαγές ήταν ελάχιστες, όπως ότι είχε μπει νέα άσφαλτος και ότι είχε γίνει διαπλάτυνση σε ορισμένα σημεία.
Οι κερκίδες και το pit lane είχαν κατασκευαστεί από την αρχή, παρ’ όλα αυτά ο κίνδυνος είχε μειωθεί ελάχιστα. Αφ’ ενός το μοναδικό προστατευτικό ανάμεσα στην πίστα και το κοινό ήταν ένα ανάχωμα ύψους 1.2 μέτρων, αφ’ ετέρου το pit lane δεν είχε διαχωριστεί από την αγωνιστική διαδρομή.
Σταδιακά ετοιμάζεται το σκηνικό
Με τα παραπάνω ως δεδομένα φτάνουμε στον αγώνα. Η εκκίνηση είχε δοθεί στις 16:00 και τα ρολόγια έδειχναν 18:26 όταν είχαμε φτάσει στον 35ο γύρο. Μετά από σχεδόν δυόμιση ώρες στην πίστα, οι πρωτοπόροι είχαν αρχίσει σταδιακά να σταματάνε για το πρώτο τους pit stop.
Από την αρχή οι Jaguar και Mercedes είχαν πολύ σκληρή μάχη, με τους Hawthorn και Fangio, αντίστοιχα. Στη μάχη αυτή κανένας δεν έδειχνε ότι μπορεί να επικρατήσει ώστε να απομακρυνθεί, οπότε συνεχώς εναλλάσσονταν στην πρωτοπορία του αγώνα. Στο τέλος του 34ου γύρου η Jaguar είχε κάνει σήμα στον Hawthorn ώστε στο επόμενο πέρασμα να σταματήσει στα pits. Κατά τη διάρκεια του 35ου είχε ρίξει γύρο στον Pierre Levegh (Mercedes) λίγο μετά τη στροφή Arnage, ενώ ταυτόχρονα προσπαθούσε να κρατήσει όσο πιο μακριά γινόταν τον Fangio.
Η σειρά των γεγονότων
Βγαίνοντας από το κομμάτι με την ονομασία Maison Blanche, μπροστά του βρέθηκε ο Lance Macklin, ο οποίος οδηγούσε ένα Austin Healey 100S. Η διαφορά δυναμικότητας των δύο αυτοκινήτων ήταν τεράστια (250 ίπποι για την Jaguar έναντι 130 για το Austin Healey), οπότε ο Hawthorn τον προσπέρασε πολύ γρήγορα, με τον Macklin να κάνει δεξιά ώστε να τον διευκολύνει.
Φτάνοντας στην ευθεία μπροστά από τα pits ο Hawthorn σήκωσε το χέρι του ώστε να ειδοποιήσει ότι θα σταματήσει για pit stop και κατευθύνθηκε προς τη δεξιά πλευρά της πίστας. Με αυτόν τον τρόπο βρέθηκε μπροστά από τον Macklin. Μέχρι τώρα όλα δείχνουν φυσιολογικά.
Το πρόβλημα ξεκινάει όταν ο Hawthorn αποφάσισε να φρενάρει. Έχοντας δισκόφρενα αντί για ταμπούρα, μπορούσε να πατήσει το πεντάλ του φρένου πιο αργά, καθώς η D-Type χρειαζόταν πολύ λιγότερα μέτρα για να σταματήσει.
Ακόμα μία λεπτομέρεια
Πριν συνεχίσουμε την αφήγηση των γεγονότων, πρέπει να αναφέρουμε δύο στοιχεία. Το ένα είναι ότι δεν υπήρχε κάποιο οριοθετημένο τμήμα του δρόμου πριν τα pits ώστε να επιβραδύνουν τα αγωνιστικά. Το δεύτερο ότι ακριβώς πριν την ευθεία μπροστά από τα pits, υπήρχε ένα πολύ μικρό “σπάσιμο” της διαδρομής προς τα δεξιά. Αυτό σήμαινε ότι η νοητή κατεύθυνση των αυτοκινήτων πριν από αυτό το “σπάσιμο” ήταν προς τις κερκίδες.
Τα γεγονότα συνεχίζονται
Ο Macklin βλέποντας τον Χόθορν να φρενάρει τόσο έντονα προσπάθησε να κάνει το ίδιο, όμως τα φρένα του δεν ήταν τόσο αποτελεσματικά. Επιπλέον, το απότομο φρενάρισμα οδήγησε σε μερική απώλεια ελέγχου, με τους δεξιά τροχούς του Austin Healey να πατάνε έξω από την άσφαλτο. Αυτό οδήγησε το βρετανικό sportscar να κινηθεί προς το κέντρο της πίστας, όντας πλέον πλήρως ανεξέλεγκτο.
Παράλληλα, την ώρα που ο Macklin κινούνταν προς το μέσον της διαδρομής, πίσω του ερχόταν ο Levegh, έχοντας εκείνη τη στιγμή αναπτύξει ταχύτητα άνω των 200 χλμ./ώρα. Συνέπεια αυτού ήταν να μην προλάβει να αντιδράσει ώστε να αποφύγει τη σύγκρουση. Το μόνο που πρόλαβε να κάνει ήταν να σηκώσει το χέρι του, ώστε να τον δει ο Fangio που κινούνταν πίσω του με εξίσου μεγάλη ταχύτητα. Χάρη σε αυτή την κίνηση του Γάλλου, ο Αργεντινός κατάφερε να αποφύγει τη σύγκρουση.
Πώς εξελίχθηκε το ατυχημα
Όσον αφορά τον Levegh, το μπροστά δεξί τμήμα της Mercedes συγκρούστηκε με το πίσω αριστερά του Austin Healey, το οποίο λειτούργησε ως ράμπα. Έτσι, η 300 SLR βρέθηκε στον αέρα. Όταν πλέον χτύπησε στο έδαφος εκτόξευσε τον Γάλλο οδηγό, ο οποίος άφησε ακαριαία την τελευταία του πνοή.
Ταυτόχρονα, το γερμανικό αγωνιστικό συνέχισε να περιστρέφεται για απόσταση περίπου 80 μέτρων. Αρχικά χτύπησε στο ανάχωμα των 1.20 μέτρων και μετά σε μια τσιμεντένια κατασκευή. Αυτό είχε αποτέλεσμα να διαλυθεί, με τα πιο βαριά κομμάτια όπως ο κινητήρας, τα ψυγεία και οι αναρτήσεις να διασκορπίζονται προς το κοινό, σε ακτίνα 100 μέτρων, ενώ το ίδιο συνέβη και με άλλα τμήματα όπως το καπό.
Όταν το υπόλοιπο αμάξωμα (που δεν είχε ακόμα διαλυθεί) σταμάτησε την τρελή πορεία του πάνω στο ανάχωμα, εξερράγη το ρεζερβουάρ. Εκτός από τα προφανή προβλήματα που αυτό προκάλεσε, υπήρξε και ένα που δε θα μπορούσε να προβλεφθεί.
Η φωτιά ολοκλήρωσε την τραγωδία
Η 300 SLR ήταν κατασκευασμένη από ένα κράμα μαγνησίου με την ονομασία Elektron, ώστε να είναι σημαντικά πιο ελαφριά. Η μεγάλη θερμότητα που αναπτύχθηκε από την έκρηξη έφερε το Elektron σε θερμοκρασία ανάφλεξης. Έτσι, τα τμήματα του αμαξώματος που ήταν ακόμα πάνω στο αυτοκίνητο άρχισαν να καίγονται. Το ζήτημα είναι ότι λόγω της φύσης του κράματος, όταν οι διασώστες και οι πυροσβέστες έριχναν νερό η φωτιά δεν έσβηνε, αλλά φούντωνε περισσότερο.
Οι απώλειες
Εν τω μεταξύ, το Austin Healey του Macklin χτύπησε στα αριστερά της διαδρομής, εκσφενδονίστηκε στα δεξιά όπου ήταν τα pits, αποφεύγοντας από καθαρή τύχη τη σύγκρουση με άλλα αγωνιστικά που ανεφοδιάζονταν εκείνη τη στιγμή, καθώς και με βαρέλια γεμάτα καύσιμα. Στην τρελή του πορεία τραυμάτισε έναν αστυνομικό, έναν φωτογράφο και δύο αξιωματούχους του αγώνα και κατέληξε για δεύτερη φορά στην αριστερή πλευρά όπου και σταμάτησε, με τον Βρετανό να βγαίνει αλώβητος.
Στο δυστύχημα υπολογίζεται ότι έχασαν τη ζωή τους 80 – 84 άτομα, ενώ εκτιμάται ότι τραυματίστηκαν πάνω από 170 – 180.
Η Mercedes εγκαταλείπει
Λίγες ώρες αργότερα, αν και η Mercedes είχε την πρωτοπορία, έφτασε στην πίστα η εντολή να αποσυρθούν όλα τα αυτοκίνητα με το “αστέρι”. Ο λόγος που οι διοργανωτές δε διέκοψαν τον αγώνα ήταν ο εξής. Σε περίπτωση διακοπής όλος ο κόσμος θα κατευθυνόταν προς το σημείο του δυστυχήματος ή προς τα σημεία εξόδου. Σε κάθε περίπτωση αυτό θα δημιουργούσε συνωστισμό, ο οποίος θα δυσχέραινε το έργο των διασωστών.
Η επίδραση του ατυχήματος
Η επίδραση όσων έγιναν στον 35ο γύρο εκείνου του αγώνα ήταν τόσο έντονη, ώστε η Mercedes όταν ολοκληρώθηκε η σεζόν του 1955 αποσύρθηκε πλήρως από κάθε μορφή μηχανοκίνητου αθλητισμού για 30 χρόνια. Επιπλέον, σε Γαλλία, Ελβετία, Ισπανία και Γερμανία απαγορεύθηκε κάθε είδους αγώνας αυτοκινήτων, ώστε να υπάρξει ο απαραίτητος χρόνος για να δημιουργηθούν νέες προδιαγραφές ασφαλείας. Αν και οι περισσότερες χώρες είχαν άρει την απαγόρευση μέσα στον επόμενο χρόνο, η σχετική συζήτηση στην Ελβετία ξεκίνησε μόλις το 2003, αλλά τελικά συνέχισε να ισχύει. Το 2009 η συζήτηση επανήλθε και τελικά το 2015 έγινε η άρση, όμως μόνο για ηλεκτρικά αγωνιστικά, καθώς πλέον είχαν προκύψει ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος.
